Copingsmechanismen: herkenbaar én ingewikkeld

Benedict Koopmans • 19 juni 2025

"Als ik niemand nodig heb, hoeft niemand mij af te wijzen."

Lang heb ik gedacht dat ik het liefst alles alleen deed. Alleen werken, alleen beslissen, alleen dingen verwerken. Het gaf me een gevoel van kracht, onafhankelijkheid en zelfstandigheid. En ergens voelde dat als iets om trots op te zijn.

Maar laatst, tijdens een gesprek met amazone die ik begeleid, kwam ik tot een verrassend inzicht.
Wat ik jarenlang zag als mijn karaktereigenschap, bleek in werkelijkheid iets anders: een copingsmechanisme. 

Achter dat ‘alles alleen willen doen’ zat eigenlijk een diepgewortelde behoefte aan controle. Want als ik alles alleen doe, dan kan ook niemand me buitensluiten. Als ik niemand nodig heb, dan hoeft niemand me af te wijzen. Dan hoef ik niet te voelen dat ik misschien niet welkom ben.

Wat er van buiten uitzag als kracht, was eigenlijk een beschermingsmechanisme. Een manier om mezelf te behoeden voor afwijzing, pijn of teleurstelling. Het leek onafhankelijk, maar het kwam voort uit een hele menselijke angst: de angst om niet gekozen worden. 


Geen fouten

In mijn werk als sportpsycholoog zie ik dit soort mechanismen dagelijks terug bij sporters en professionals, van jong tot oud.
En altijd zijn ze logisch. Want copingsmechanismen ontstaan met een reden: ze helpen je ergens doorheen en zorgen dat je overeind blijft.

Een aantal voorbeelden die ik vaak tegenkom:

  • De perfectionist: probeert álles goed te doen, om waardering te krijgen.
  • De harder werker: blijft maar doorgaan, uit angst om als zwak gezien te worden.
  • De gesloten sporter of professional: praat nergens over, want kwetsbaarheid voelt onveilig.
  • De pleaser: stemt zich voortdurend af op wat de trainer of ouders willen, en verliest daarbij zichzelf.

Dit zijn geen ‘fouten’. Het zijn slimme manieren van je brein en lichaam, om met druk en onzekerheid om te gaan.
Maar na verloop van tijd gaan ze knellen, ze beperken je ruimte en ze houden groei tegen.


Karakter of bescherming?

Wat mij hielp, en wat ik sporters en professionals vaak teruggeef, is deze vraag: "Is dit wie je écht bent, of is dit wie je geworden bent om jezelf te beschermen?"

Want er is een groot verschil tussen:

  • “Ik wil alleen werken, want ik floreer in autonomie,”
    en
  • “Ik werk liever alleen, want dan kan niemand me afwijzen.”

Die vraag nodigt uit tot zelfonderzoek. En die nieuwsgierigheid leidt tot zachtheid.


Groeien begint met herkennen

Sinds het gesprek met de amazone, kijk ik anders naar mezelf. Ik zie nu hoe mijn drang naar onafhankelijkheid ooit helpend was, maar me inmiddels juist belemmerd in verbinding en groei.
En ik zie datzelfde gebeuren bij veel sporters en professionals: hoe copingsmechanismen een harnas worden dat ooit bescherming bood, maar nu knelt. Groeien betekent niet dat die oude strategieën ‘fout’ waren. Groeien betekent wél dat je durft te kijken naar waar ze vandaan komen. En dat je onderzoekt: heb ik dit nog nodig?


Wat kun je ermee als sporter, professional of ouder?

  • Herken je patroon
    Vraag jezelf af: wanneer voel ik de drang om controle te houden? Of om alles perfect te doen?
  • Vraag je af: waar komt dit vandaan?
    Is het iets wat écht bij je past, of is het een reactie op iets wat je ooit hebt meegemaakt?
  • Wees mild
    Coping is geen zwakte. Het is een kracht die je hebt ontwikkeld. Maar je mag ook leren dat er andere manieren zijn.
  • Zoek steun
    Soms is het meest moedige dat je kunt doen… het niet alleen doen.


Lukt het je niet om stress te baas te worden? Dan kan het nuttig zijn dat wij samen jouw copingsmechanisme onder de loep nemen en een gezondere copingsstrategie aanleren. Neem vrijblijvend contact met mij op.

door Benedict Koopmans 3 december 2025
Soms kom ik mezelf tegen in mijn werk. Niet letterlijk natuurlijk, maar in de verhalen en gevoelens van de mensen die tegenover me zitten. Hun twijfels, hun perfectionisme, hun angst om niet genoeg te zijn, ik herken ze maar al te goed. Dat zijn de momenten waarop ik besef: de stukken die ik zelf heb moeten doorleven, zijn precies wat mij helpt om een ander beter te begrijpen. Ik geloof niet dat we onze eigen thema’s ooit helemaal ‘achter ons laten’. Eerder dat we leren er anders mee om te gaan. Waar ik vroeger mijn onzekerheid zag als een obstakel, zie ik die nu als een bron van begrip. De dingen die ik zelf heb gevoeld, de spanning om het goed te doen, de angst om afgewezen te worden, het willen vasthouden aan controle: dat zijn precies de gevoelens die ik bij mijn leerlingen herken. En misschien is dat ook wat zelfvertrouwen echt is: niet het ontbreken van angst of twijfel, maar het vermogen om er vriendelijk naar te kijken. Zelfvertrouwen in de sport In de sport zien we zelfvertrouwen vaak als iets wat je nog hebt om te presteren. “Je moet meer vertrouwen hebben in jezelf”, hoor ik vaak. Alsof het een knop is die je even aanzet voordat je de ring in rijdt of die belangrijke presentatie die je moet geven. Maar in werkelijkheid is zelfvertrouwen iets wat groeit, langzaam, gelaagd, en vaak juist in de momenten dat het even niet gaat zoals je had gehoopt. Het ontstaat niet in de perfecte proef of presentatie, maar in hoe je met de imperfectie omgaat. Ik zie het in ruiters die een fout maken, maar toch hun focus hervinden. In leerlingen die leren om spanning niet als vijand, maar als informatie te zien. En in sporters die ontdekken dat hun waarde niet afhankelijk is van één beoordeling, één proef, of de mening van anderen. De angst om los te laten Onder veel prestatiedrang ligt iets zachts en kwetsbaars: de angst om los te laten. Soms is dat een vorm van verlatingsangst, de diepe overtuiging dat je alleen veilig bent als je alles onder controle hebt, of als je de goedkeuring van anderen behoudt. Die angst kan je scherp maken, maar ook uitputten. Het zorgt ervoor dat je alles wilt vasthouden, perfectioneren of beheersen. En juist daardoor raak je verwijderd van het gevoel van vertrouwen dat je zoekt. In mijn eigen werk kom ik dit ook tegen. Ik merk hoe moeilijk het soms is om echt te vertrouwen. Op mezelf, op het proces, op de ander. Maar steeds opnieuw besef ik: vertrouwen groeit pas als je bereid bent iets los te laten. De menselijke kant van groei Iedere sporter, ieder mens, heeft zijn of haar eigen weg te gaan. En dat laat zien hoe universeel dit thema is. De ene worstelt met onzekerheid, de ander met controle, weer een ander met de angst om niet gezien te worden. Als begeleider wil ik mijn leerlingen helpen om hun eigen pad te lopen, zonder dat ze alle hobbels hoeven te nemen die ik zelf tegenkwam. Tegelijkertijd weet ik: sommige stukken zijn juist nodig. Omdat ze leren dat vertrouwen niet wordt gegeven, het wordt opgebouwd, stukje voor stukje, door eerlijk te zijn over wat je voelt. Zelfvertrouwen is geen masker van zekerheid. Het is de stille stem die zegt: “Ik mag er zijn, ook als ik het even niet weet.” En misschien is dat wel de meest menselijke vorm van kracht die er bestaat. Mis jij op dit moment zelfvertrouwen in hetgeen je doet? Laten we dan contact hebben, ik kan je helpen.
door benedictkoopmans 1 december 2025
Met de High Performance Giftcard verras je iemand met een moment van echte aandacht, reflectie en ontwikkeling. Een waardevol cadeau voor iedereen die klaar is voor persoonlijke groei, betere prestaties of meer balans. Perfect voor onder de boom, of gewoon omdat iemand het verdient. Neem contact met Benedict op voor de mogelijkheden, hij zorgt ervoor dat de giftcard mooi ingepakt wordt opgestuurd.
Meer posts